Μουσάτος ή statesman; Το προφίλ του νέου κεντροαριστερού του Αλέξανδρου Π.

Το τραγούδι λέει «τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά». Η κεντροαριστερά είναι πλειοψηφική στην Ελλάδα για ιστορικούς λόγους, οπότε μοιραία η συζήτηση για το μέλλον αυτής διατηρεί ένα ενδιαφέρον. Μείζον ζήτημα είναι να δούμε το πλαίσιο στο οποίο καλείται να κινηθεί. Προσπαθώντας να το περιγράψουμε θα κατανοήσουμε πως υπάρχουν δυσκολίες και απαιτούνται υπερβάσεις.
1) Όπως πολύ εύστοχα περιγράφει ο Γεράσιμος Μοσχονάς «δύο είναι τα κυρίαρχα ρεύματα που έρχονται από την νεοελληνική ιστορία. Ένα ρεύμα έχει σαν αίτημα τη διατήρηση του προνομιακού δεσμού της χώρας με τη Δύση. Από την άλλη, ένα κοινωνικό ρεύμα που, επίσης, έρχεται από μακριά και έχει ως επίκεντρο το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης». Και τα δύο ρεύματα πρέπει να τα εκφράσει η κεντροαριστερά. Όχι το ένα σε βάρος του άλλου. Προνομιακή στάση της κεντροαριστεράς υπέρ του ενός έναντι του άλλου την καθιστά κουτσή.
2) Κατανόηση της κρίσης. Μπορεί η παγκόσμια κρίση να αποδόθηκε συνοπτικά και χονδροειδώς στην παγκόσμια αρρύθμιστη οικονομία ή στην «νεοφιλελεύθερη οικονομική ορθοδοξία» αλλά στην περίπτωσή μας η αιτία δεν είναι αμιγώς αυτή. Η ελληνική version του κρατισμού σε συνδυασμό με δομικές αδυναμίες της ΕΕ οδήγησαν τα πράγματα στο σημείο που βρισκόμαστε. Παράπλευρο αποτέλεσμα αυτής της σύμφυσης των αιτιών είναι η παραζάλη των Ελλήνων, η συνθετότητα των αναλύσεων, η ιδεολογικοποίηση της διαμάχης γύρω από το μνημόνιο. Εδώ η κεντροαριστερά οφείλει να εξηγήσει και να αναλύσει. Να κάνει την αυτοκριτική της και να δει τα λάθη της. Να παρουσιάσει στο τέλος αυτής της διαδικασίας μια ενοποιημένη ανάλυση του προβλήματος, πειστική και να υποδείξει τη λύση.
3) Κράτος. Σε συνέχεια του προηγούμενου, μείζονα ρόλο στο σχέδιο της κεντροαριστεράς παίζει το κράτος. Και εδώ τα πράγματα δεν είναι (;) τόσο ξεκάθαρα. Τη στιγμή που πρέπει να μειωθεί το κράτος, να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις, να απελευθερωθούν δημιουργικές δυνάμεις της αγοράς, να ανοίξουν τα κλειστά επαγγέλματα, να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός, απαιτείται κρατική παρέμβαση σε νέα πεδία. Ρυθμιστικές αρχές, αναδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους, στόχευση, διοικητική μεταρρύθμιση κ.ο.κ. Δεν αρκεί να λέμε πως 1.000.000 πολίτες πρέπει να αλλάξουν επάγγελμα στρεφόμενοι σε διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες ( ή σε άλλα που θα υποκαθιστούν τις εισαγωγές) αλλά να δούμε μια ποιο τρόπο μπορεί να υποβοηθηθεί αυτή η μετάβαση. Εδώ το κράτος έχει ρόλο. Φορολογία, κόστος ενέργειας, υποδομές, διασφάλιση κανόνων ανταγωνισμού – αυτά είναι υποθέσεις του κράτους. Αναστροφή της ανεστραμμένης πυραμίδας είναι ο στόχος. Σε αυτήν την προσπάθεια η κεντροαριστερά έχει το πλεονέκτημα αλλά και το πρόβλημα. Πλεονέκτημα διότι καταστατικά οφείλει να συνδυάσει ελεύθερη οικονομία και παρέμβαση κράτους με τρόπο ισορροπημένο. Πρόβλημα διότι δεν έχει αυτήν την κουλτούρα, έχει βεβαρημένο παρελθόν και πολιτικό προσωπικό που έχει φθαρεί.
4) Κρίση, αυταρχισμός και δημοκρατία. Είναι προφανές πως για να βγούμε από την κρίση αλλά και να ανορθωθεί η χώρα, χρειάζεται συντεταγμένη προσπάθεια. Συντονισμός. Όχι σκορποχώρι. Αυτό είναι μία αναγκαιότητα. Όμως επειδή αυτή η αναγκαιότητα πολλές φορές μετατρέπεται σε έναν λανθάνοντα αυταρχισμό η κεντροαριστερά οφείλει να ακολουθήσει την αντίθετη συνταγή από τις δυνάμεις της συντήρησης. Ενίσχυση και αναμόρφωση θεσμών, δημοκρατία, συμμετοχή. Η κοινωνία είναι μέτοχος και όχι άθροισμα υπηκόων, ούτε αντίπαλος.5) Μουσάτος ή statesman; Βολονταρισμός ή σχέδιο; Η αλήθεια είναι ότι μας γοητεύει το μούσι, ο βολονταρισμός, η ζωτικότητα, η ρητορική, ο δυναμισμός. Το μεταπολιτευτικό παράδειγμα είναι που μας οδηγεί εκεί. Όμως η συγκυρία αποδεικνύει ότι δεν αρκεί αυτό. Οι λύσεις θα έρθουν μέσα από διαδικασίες, σχέδια, αντιερωτικούς συμβιβασμούς και υπομονή. Ο νέος κεντροαριστερός δεν μπορεί να είναι ιδεολογικά πληθωριστικός και τεχνοκρατικά ανεπαρκής, ούτε όμως άνευρος κουστουμάτος πληκτικά τεχνοκρατικός.