Ο Τραμπ και οι αλλοι

του Αντώνη Μιχαλάκη

Η κίνηση Τραμπ για μονομερή εφαρμογή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από ΕΕ, Μεξικό και Καναδά, κορυφώνει την ένταση που υπήρχε στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Αναμενόμενη για πολλούς, λαμβάνοντας υπόψη την φρασεολογία αλλά και την πολιτική ατζέντα του αμερικανού προέδρου, δίνει στην πραγματικότητα μια σαφή εικόνα των σημερινών εμπορικών σχέσεων και το πως διαδραματίζεται το παιχνίδι σε αυτό το επίπεδο.

Και οι δύο κινήσεις του Τραμπ (η αποχώρηση των ΗΠΑ από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η εφαρμογή δασμών στις εισαγωγές βασικών βιομηχανικών πρώτων υλών) εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο άσκησης μιας πολιτικής που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προστατευτική. Προστατευτική προφανώς για τις πρώτες ύλες και τους υλικούς πόρους, ανεξέλεγκτη βέβαια για τα άυλα προϊόντα του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Μια προστατευτική πολιτική δεν είναι απαραίτητα κακή. Με όρους διεθνοποιημένου καπιταλισμού αυτός ο προστατευτισμός, φυσικά, φαίνεται λίγο αιρετικός. Δεν παύει όμως να είναι ένα εργαλείο ενδυνάμωσης εσωτερικής κατανάλωσης και ενδογενούς παραγωγής, κυρίως όμως για τα ισχυρά κράτη με ενεργειακή αυτονομία και επάρκεια πόρων. Και προφανώς όποιος επιλέγει στην παγκόσμια οικονομία να πορευτεί σε αυτό τον δρόμο, ανοίγει πολλαπλά εμπορικά μέτωπα.

Η Goldman Sachs με την έκθεση του Απριλίου σκιαγραφούσε σαφώς το μέλλον. Οι παγκόσμιες κόντρες θα έχουν έναν νικητή: το πετρέλαιο στα 80 δολ. το βαρέλι. Λαμβάνοντας υπόψη πως αυτή τη στιγμή έχουμε αύξηση των αποθεμάτων πετρελαίου για τις ΗΠΑ αλλά και ρεκόρ εξαγωγών (με κύριο αποδέκτη τη Κίνα), καταλαβαίνουμε ότι ο Τραμπ προσπαθεί να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο για μια πιο κλειστή αμερικανική οικονομία. Μια κλειστή αλλά ιδιαίτερα κερδοφόρα οικονομία η οποία θα απορροφήσει πόρους από τις ανταγωνιστικές της.

Το σημαντικότερο όλων είναι πως η ευρωπαϊκή βιομηχανία θα πρέπει να βρει άλλους δρόμους πώλησης, και κυρίως ενδοενωσιακά. Αν υπολογίσουμε πως στην ίδια κυρίως αγορά θα βρεθεί και ο χάλυβας της Τουρκίας (ο οποίος εξάγοταν κατά κύριο λόγο στις ΗΠΑ), τότε καταλαβαίνουμε ότι αλλάζουν αρκετοί εμπορικοί δρόμοι και εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ ταυτόχρονα θα συμπιεστούν αρκετά οι τιμές και τα περιθώρια κέρδους των προμηθευτών.

Η Ελλάδα μπορεί να μην πλήττεται άμεσα, μιας και οι εξαγωγές χάλυβα στις ΗΠΑ ήταν μηδενικές ενώ οι αντίστοιχες του αλουμινίου περίπου 57 εκ. ευρώ , εντούτοις δεν μπορεί να παραμελήσει το γεγονός πως υπάρχει η πιθανότητα για εμπορικές πιέσεις και το άνοιγμα μιας φαρέτρας οικονομοτεχνικών μεθόδων που είχαν μείνει για αρκετό καιρό στο περιθώριο της παγκοσμιοποίησης. Αν, δηλαδή, επιβληθούν δασμοί όπου δεν υπάρχουν, τότε αλλάζει πολύ το πεδίο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, με πιθανότερο αποτέλεσμα να πληγούν οι πιο φτωχές χώρες.